Βασίλης Παπαθεοδώρου: «Έπεσα στον γκρεμό, επέζησα και σιγά-σιγά άρχισα να τον ανεβαίνω»
Επιμέλεια: Μαίρη Κάντα
.jpg)
Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2022 ο κόσμος της λογοτεχνίας συγκλονίστηκε με την είδηση της προφυλάκισης του πολυβραβευμένου συγγραφέα παιδικών βιβλίων Βασίλη Παπαθεοδώρου ύστερα από κατηγορίες για κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας. Ωστόσο, στις 24 Μαΐου 2024 κρίθηκε αθώος. Στην συνέντευξη που δίνει στο best-news.gr μιλάει για όλα όσα βίωσε τους τελευταίους μήνες, για την απόφαση του δικαστηρίου αλλά και για την συγγραφή. Επίσης, εκφράζει την ελπίδα του για το μέλλον «να μπει σε μία κανονικότητα».
• Ας ξεκινήσουμε την συνέντευξη με την πρόσφατη περιπέτεια που είχατε. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για το πώς ξεκίνησε αυτή η περιπέτεια;
Η περιπέτεια αυτή ξεκίνησε με τη σύλληψή μου, στις 18/10/2022, για κατοχή υλικού πορνογραφίας ανηλίκων. Το εν λόγω υλικό ήταν μέρος έρευνάς μου για τη συγγραφή νεανικού βιβλίου ανάλογης θεματολογίας. Η κατοχή τέτοιου είδους αρχείων, βάσει διεθνών συμβάσεων και Κοινοτικής Οδηγίας, δεν ποινικοποιείται εφόσον αυτό είναι για επαγγελματικούς (καλλιτεχνικούς, ιατρικούς, επιστημονικούς/ερευνητικούς) λόγους ή για διωκτικούς και δικαστικούς σκοπούς. Λόγοι και σκοποί που προφανώς πρέπει να είναι αυταπόδεικτοι, για να μην υπάρχει περιθώριο να τους επικαλούνται άτομα προσχηματικώς. Δυστυχώς αυτή η εξαίρεση, απ’ ότι αποδείχθηκε δεν ήταν ευρέως γνωστή, παρόλο που για αυτό το τόσο εξειδικευμένο θέμα είχα βρει πιο πριν αρκετές αναφορές από διαφορετικές πηγές.
• Τι είναι αυτό που θυμάστε εντονότερα από την ημέρα της σύλληψης σας αλλά και από τις μέρες που ακολούθησαν;
Το σοκ που ένιωσα και ένιωθα για πολύ καιρό αργότερα. Σοκ που συνδυαζόταν με ανησυχία, με ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας και απόγνωσης που δεν τα είχα βιώσει τόσο έντονα πρωτύτερα. Θυμάμαι την ανυπομονησία μου για να προχωρήσουν τα πράγματα, να διαλευκανθούν το δυνατόν συντομότερο. Ήθελα να τα αφήσω όλα αυτά πίσω μου όσο πιο γρήγορα γινόταν. Οι διαδικασίες όμως δεν προχωρούσαν με ταχείς ρυθμούς. Η μελαγχολία, στα όρια της κατάθλιψης, και τα παγωμένα συναισθήματα, για να αντιμετωπίσω την μπόρα, ήταν κάτι που με ακολουθούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορώ να πω πως κρατάνε και μέχρι σήμερα.
• Πριν από κάποιους μήνες βγήκε η απόφαση του δικαστηρίου. Θέλετε να μας πείτε τι αποφάσισε το δικαστήριο;
Το δικαστήριο έκανε δεκτούς τους ισχυρισμούς μου, ότι δηλαδή το υλικό ήταν για επαγγελματικούς/καλλιτεχνικούς λόγους. Φυσικά πίσω από αυτή την απόφαση κρύβεται ολόκληρη ακροαματική διαδικασία, με την προσκόμιση από μέρους μου πλήθους αποδεικτικών στοιχείων που ενίσχυαν και υποστήριζαν τη θέση μου. Και βέβαια, καίριας σημασίας ήταν και το γεγονός ότι, πέρα από την κατοχή, δεν διαπιστώθηκε τίποτα από όλα αυτά που είχαν ακουστεί από τα ΜΜΕ και είχαν δημιουργήσει το κλίμα εναντίον μου. Επί της ουσίας, ό,τι είχε ακουστεί τότε δεν προβλημάτισε καν το δικαστήριο, απλά γιατί δεν υπήρχε, οπότε δεν θα γινόταν κουβέντα για ανύπαρκτα πράγματα. Ούτε διακίνηση υπήρξε, ούτε διαμοιρασμός διαπιστώθηκε, ούτε κάτι που να σχετίζεται με οικονομική δοσοληψία, ούτε αποθήκευση στο cloud, ούτε επίσκεψη σε ιστοσελίδες ή σκοτεινό διαδίκτυο.
• Αν γυρίζατε τον χρόνο πίσω, θα κάνατε κάτι διαφορετικά;
Φυσικά και εάν ήξερα ότι κανείς σχεδόν δεν έδειχνε να ξέρει αυτή την εξαίρεση από το ποινικά κολάσιμο, ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως θεσμοθετημένη διαδικασία πρόσβασης σε αυτό το υλικό κι ότι όλο αυτό θα δημιουργούσε αυτή την κατάσταση, προφανώς και θα είχα παρατήσει εντελώς την ιδέα για τη συγγραφή του εν λόγω βιβλίου.
• Όλη αυτή η περιπέτεια επηρέασε σημαντικά την επαγγελματική σας καριέρα;
Εννοείται, έπεσα στον γκρεμό, επέζησα και σιγά-σιγά άρχισα να τον ανεβαίνω. Δεν ξέρω ακόμα σε ποιο σημείο βρίσκομαι, ούτε τι θα βρω στην επιφάνεια, αλλά αν μη τι άλλο δεν παρατώ την προσπάθεια. Είναι πολύ σημαντικό για μένα που με το που έκανα γνωστή την αθωωτική απόφαση, πολλά μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας με στήριξαν.
• Θα σκεφτόσασταν ποτέ να αποτυπώσετε όλη αυτή την περιπέτεια που βιώσατε σε ένα βιβλίο;
Είναι κάτι που το έχω σκεφτεί και μάλλον θα το κάνω, αν και απομακρυνόμενος από όλη αυτή την περιπέτεια βλέπω πως οι αναμνήσεις αρχίζουν να ξεθωριάζουν.
• Έχετε βραβευτεί πολλές φορές για το συγγραφικό σας έργο. Ποιο ήταν το έναυσμα που σας οδήγησε στο δρόμο της συγγραφής;
Φαντάζομαι μια εσωτερική ανάγκη για να κάνω κάτι δημιουργικό. Πριν από τη συγγραφή δεν θεωρούσα πως ήμουν ιδιαίτερα καλός σε κάτι, πως είχα κάποια συγκεκριμένη κλίση. Έτσι, όταν έπεσε στα χέρια μου μια προκήρυξη για ένα διαγωνισμό συγγραφής παιδικού βιβλίου, είπα να δοκιμάσω την τύχη μου. Η τύχη έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό στα πρώτα του στάδια. Μετά, τα βασικά στοιχεία είναι η δουλειά και η συνέπεια.
• Γιατί επιλέξατε να γράφετε βιβλία για παιδιά και για εφήβους;
Εδώ δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση. Το να γράφει κανείς για ενήλικες ή ποίηση ή παιδικό ή οποιοδήποτε άλλο είδος είναι κάτι που δεν είναι εύκολα εξηγήσιμο ως συνειδητή επιλογή. Δοκίμασα σε πολύ αρχικό στάδιο να γράψω μυθιστόρημα ενηλίκων, αλλά δεν βγήκε καλό. Θεώρησα ότι δεν μου ταίριαζε, τουλάχιστον τότε. Απεναντίας, το πρώτο παιδικό που έγραψα, τιμήθηκε με διάκριση και αυτό μου έδωσε την αυτοπεποίθηση να συνεχίσω σε αυτό το είδος.
• Τα παιδιά σήμερα διαβάζουν ή η τεχνολογία τα έχει απομακρύνει από το βιβλίο; Τι πιστεύετε;
Κάθε εποχή έχει και τους πειρασμούς της που λειτουργούν ως άλλοθι για την πλειονότητα των παιδιών στο να μην διαβάζουν. Παλιά ήταν το παιχνίδι με άλλα παιδιά, μετά η τηλεόραση, τώρα η τεχνολογία. Πάντα θα υπάρχει κάτι. Βέβαια είναι γεγονός ότι πλέον τα πράγματα δουλεύουν πολύ με την εικόνα, κάτι που δεν βοηθά το κείμενο. Ο κόσμος, ενώ διαβάζει περισσότερες λέξεις σε καθημερινή βάση -και με αυτό εννοώ αναρτήσεις, σχόλια, κλπ στα social media- δυσκολεύεται να διαβάσει κάτι πιο εκτενές. Αυτή είναι και η ουσιαστική διαφορά με το χτες. Συνεπώς ναι, η τεχνολογία ευθύνεται σε κάποιον βαθμό, γιατί δημιουργεί χαρακτήρες που δεν πασχίζουν, που δεν έχουν υπομονή.
• Πώς μπορούν να ενθαρρυνθούν τα παιδιά για να αγαπήσουν την ανάγνωση βιβλίων;
Σε αυτό το ερώτημα δεν υπάρχει κάποια μαγική λύση, αλλιώς θα είχε εφαρμοστεί. Σίγουρα, το να βλέπουν τους γονείς τους να διαβάζουν, όχι μόνο βιβλία αλλά και εφημερίδες ή περιοδικά, να μεγαλώνουν δηλαδή μέσα σε περιβάλλον που είναι εξοικειωμένο με την ανάγνωση, είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Το να μην υπάρχει «πρέπει» αλλά «θέλω» για την ανάγνωση είναι ένας άλλος. Και οπωσδήποτε το να αφήνονται τα παιδιά να ασχολούνται συνέχεια με ένα tablet ή ένα κινητό, είναι λάθος. Πρέπει να μπουν κάποια όρια στη χρήση αυτών, όχι μόνο για αναγνωστικούς λόγους αλλά για λόγους ευρύτερης ψυχικής υγείας.
• Θα γράφατε κάποια στιγμή ένα βιβλίο και για ενήλικες;
Είναι κάτι που έχει περάσει από το μυαλό μου. Ίσως κάποια στιγμή το προσπαθήσω, αρκεί να έχω κάτι να πω.
• Ποιο ήταν το καλύτερο σχόλιο που ακούσατε ποτέ από κάποιο αναγνώστη;
Πολλά παιδιά στην εφηβεία ή στην μετεφηβεία μού έχουν γράψει μηνύματα πως τα βιβλία μου τα έχουν βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα πως τα προβλήματά τους δεν είναι μόνο δικά τους, αλλά και άλλων παιδιών ή πως κάποιο βιβλίο μου έχει συντελέσει στο να συνειδητοποιήσουν κάποιες κακές επιρροές και να απομακρυνθούν.
• Ποιος είναι ο μεγαλύτερος σας φόβος;
Μετά από όλα αυτά που έχω περάσει φοβάμαι περισσότερο για το σήμερα, για το τι θα μου ξημερώσει.
• Η συγγραφή και η έκδοση ενός νέου βιβλίου είναι στα άμεσα σχέδιά σας;
Είναι μέσα στα μεσοπρόθεσμα σχέδιά μου. Άμεσα θα έλεγα πως πρέπει να ηρεμήσω και να κοιτάξω για μία κανονικότητα στην καθημερινότητά μου.
• Τι είναι αυτό που ελπίζετε για το μέλλον;
Να μπει σε μία κανονικότητα.